Akwarystyka to bardzo różnorodne hobby – stąd wiele jest różnych akwariów i tylko od nas zależy który z typów znajdzie się w naszym otoczeniu. Warto podjąć tę decyzję świadomie i z rozwagą ponieważ potem dość trudno jest się z niej wycofać.

Oto najpopularniejsze typy akwariów wraz z krótką ich charakterystyką.

Najbardziej oczywisty podział akwariów jest związany ze znajdującą się w nich wodą – rozróżniamy przede wszystkim akwarium słodkowodne oraz akwarium morskie. Istnieją także akwaria słonawe imitujące delty rzek, jednak są one najmniej popularne.

Akwaria słodkowodne są polecane amatorom i hobbystom, ponieważ ich prowadzenie jest prostsze, nie wymagają wielkich nakładów finansowych i potrafią dać wiele radości miłośnikom obcowania z naturą. Akwaria słodkowodne charakteryzują się jak sama nazwa wskazuje przede wszystkim tym, że woda, która się w nich znajduje, jest słodka. Odpowiadają one zbiornikom śródlądowym – jeziorom, stawom lub rzekom.

Akwaria morskie to już wyższa szkoła jazdy w akwarystycznym świecie. Są one zdecydowanie trudniejsze w prowadzeniu ze względu na znacznie większą liczbę zmiennych nad którymi trzeba zapanować i znacznie droższe niż akwaria słodkowodne ponieważ obsada tych zbiorników jest droższa i zazwyczaj wymaga zakupu także większości elementów wyposażenia łącznie z bardzo specjalistycznymi takimi jak żywy piasek zawierający odpowiednie szczepy mikroorganizmów. Woda, która się w nich znajduje, jest słona, a organizmy ją zamieszkujące pochodzą z mórz i oceanów. Zazwyczaj akwaria morskie związane są nie tylko z hodowlą ryb i roślin wodnych, ale także innych żywych stworzeń charakterystycznych dla podmorskich środowisk, w szczególności koralowców, gąbek, ukwiałów, skorupiaków i mięczaków. Akwaria morskie w skali marko noszą nazwę oceanariów i stanowią ogromną atrakcję turystyczną. Miłośnicy akwarystyki morskiej starają się odtworzyć te doświadczenia w nieco mniejszej, domowej skali.

Zbiorniki akwariowe dzielimy także ze względu na panującą w nich temperaturę – jeśli nie przekracza ona 22 stopni Celsjusza mówimy o akwarium zimnowodnym, jeśli temperatura osiąga do 35 stopni mowa jest o akwarium tropikalnym. Pomiędzy tymi skrajnościami znajduje akwarium umiarkowane, gdzie woda około 22-26 stopni.

Oprócz tego akwaria dzieli się ze względu na wygląd oraz odwzorowanie ekosystemów – rozróżniamy zatem akwarium towarzyskie (wielogatunkowe), akwarium biotopowe (środowiskowe), akwarium gatunkowe, akwarium kontynentalne, akwarium krajowe, akwarium holenderskie oraz akwarium japońskie (krajobrazowe).

Akwarium towarzyskie ma przede wszystkim ładnie wyglądać i cieszyć oczy – wykorzystuje się w nim mieszankę fauny i flory z całego świata, a najważniejszą cechą charakterystyczną jest różnorodność i zmienność. Głównym kryterium wyboru obsady zbiornika jest gust właściciela. Akwarium towarzyskie jest wybierane przede wszystkim przez początkujących akwarystów.

Fot. Peter Kemmer

Akwarium środowiskowe to z kolei mały wycinek określonego środowiska odtworzony możliwie wiernie w domowych warunkach – może dotyczyć on konkretnego zbiornika wodnego (akwarium biotopowe), konkretnego kraju (wówczas mówi się o akwarium krajowym), czy kontynentu (wówczas nosi ono nazwę akwarium kontynentalnego). Najważniejszą cechą charakterystyczną tego akwarium jest jak najdokładniejsze odtworzenie konkretnego środowiska przy wykorzystaniu charakterystycznych gatunków ryb i roślin oraz odpowiednią aranżację przestrzeni. W wypadku akwariów krajowych i kontynentalnych wspólnym mianownikiem organizmów zamieszkujących akwarium oprócz pochodzenia geograficznego jest oczywiście preferowane przez nie podobne środowisko życia (nie możemy umieszczać w jednym akwarium gatunków preferujących wodę stojącą i płynącą czy ciepło- i zimnolubnych nawet jeśli pochodzą z tego samego miejsca świata).

Akwarium gatunkowe to zazwyczaj domena zaawansowanych akwarystów – zamiast wielu różnych ryb decydują się oni tylko na jeden gatunek i środowisko idealnie dopasowane do jego potrzeb, by móc obserwować zwierzęta w środowisku jak najbardziej zbliżonym do naturalnego i dzięki temu móc poznawać ich naturalne zwyczaje i zachowania. Często akwarium gatunkowe związane jest z celami hodowlanymi.

Akwarium holenderskie skupione jest natomiast na hodowli roślin wodnych – jego celem jest prezentacja podkreślająca różnorodności i piękno podwodnej flory. Czasem akwarium takie pozbawione jest w ogóle ryb, czasem są one elementem uzupełniającym, jednak nigdy nie dominują. Pozostałe organizmy żywe w akwarium są jedynie dodatkiem do elementów roślinnych i/lub pomagają utrzymać równowagę w zbiorniku. Początkowo akwaria holenderskie pełniły funkcję coraz popularniejszych akwariów morskich w przestrzeniach firm i instytucji – miały za zadanie przyciągać wzrok i podobać się odwiedzającym, np. umilając oczekiwanie.

Akwarium japońskie (krajobrazowe) to obecnie najmłodszy trend akwarystyczny. Za jego twórcę uważa się japońskiego artystę Takashi Amano, który w latach osiemdziesiątych zapoczątkował modę na przeniesienie stylu zen znanego z ogrodów pod wodę – w ten sposób powstały japońskie akwaria zbliżone do holenderskich, jednak urządzane z dużo większą dbałością o krajobraz oraz ogólne odczucie związane z oglądaniem akwarium, co ma relaksować ale jednocześnie nieustannie przyciągać uwagę obserwatora. Głównymi elementami akwarium krajobrazowego są skały, kamienie, żwir, zielone rośliny, ryby oraz korzenie. Akwarium japońskie uważa się obecnie za najbardziej nowoczesne, a jego wyznacznikiem jest przede wszystkim minimalizm i harmonia wszystkich elementów, które się w nim znajdują. W akwarystyce japońskiej wyróżnia się trzy style: iwagumi, ryuboku, i mizube.

Ostatni podział akwariów dotyczy ich funkcji – możemy zatem wyróżnić akwarium dekoracyjne omówione już wcześniej oraz specjalistyczne: akwarium tarliskowe (hodowlane) oraz akwarium tymczasowe (kwarantanna).

Akwarium tarliskowe służy rozmnażaniu ryb – przebywają tam osobniki dorosłe podczas tarła, a następnie narybek. W zależności od gatunku rodzice pozostają z młodymi lub po pewnym czasie wracają do głównego akwarium, a małe rybki rosną samodzielnie. Ze względu na swoją funkcję akwarium tarliskowe jest przeznaczone przede wszystkim dla wytrawnych akwarystów. Akwarium tarliskowe często jest puste w środku i nie zawiera żadnych ozdób, nic oprócz niezbędnego minimum.

Ostatnim akwarium, które chcemy opisać, jest akwarium tymczasowe, czyli kwarantanna, w której zamieszkują nowe nabytki, zarówno rośliny jak i zwierzęta, przed przenosinami do właściwego zbiornika. Celem kwarantanny jest ochrona ekosystemu i posiadanej populacji przed szkodliwymi mikroorganizmami i chorobami, które niechcący możemy przywlec wraz z nowym zakupem. Dla ryb i innych organizmów żywych akwarium tymczasowe to natomiast szansa na spokojną aklimatyzację, przyzwyczajenie się do nowych warunków i innych parametrów wody.