Zaczęło się od publikacji na anglojęzycznym blogu o hodowli psów, a potem poniósł się on po sieci, bo ludzie nagle dostrzegli to, co na co dzień nam umyka – że selektywna, ściśle kontrolowana hodowla szkodzi psom, szczególnie gdy w grę wchodzi popularność, moda i szansa na duży zysk…

Przymierzamy się do tematu od dość dawna, ale teraz poczuliśmy się wywołani do odpowiedzi i wtrącimy swoje trzy grosze do tematu. Przerasowanie to problem od lat poruszany w środowisku hodowców, rozmawia się na ten temat, jednak kłopot nie zmniejsza się, a wręcz przeciwnie z roku na rok jest poważniejszy. I tak na prawdę nie dotyczy to tylko psów, ale także innych zwierząt domowych (np. kotów czy zwierząt futerkowych), w wypadku których to człowiek przejął na siebie boską rolę kreatora stworzenia. Doskonale widać to gdy przegląda się archiwalne zdjęcia championów, dostępne na przykład na Wikipedii i porównuje się z aktualnymi przedstawicielami rasy wysoko ocenianymi przez sędziów… Postanowiliśmy dziś przedstawić Wam takie fotografie wraz z informacjami o najczęstszych wadach genetycznych i problemach występujących u danej rasy, w opisie zwrócimy także uwagę na kierunek niekorzystnych zmian u przedstawicieli danej rasy

Warto zacząć od rzeczy elementarnych – dawniej wyodrębnionych ras psów było mniej, a przedstawiciele poszczególnych z nich mniej różnili się od siebie niż obecnie. Do niedawna o „rasowości” oprócz chwalebnego rodowodu świadczyła także użytkowość psa, pewne predyspozycje niezbędne do tego, by mógł on wykonywać określone, postawione przed nim przez człowieka zadania, zazwyczaj związane z prowadzeniem stada, polowaniem lub ochroną właściciela i jego mienia. W dawnych czasach psy do towarzystwa stanowiły ogromną rzadkość, obecnie równie rzadkie są zwierzęta pracujące. Proporcje się odwróciły. W momencie kiedy użytkowość zeszła na dalszy plan, pierwszorzędny stał się wygląd, ponieważ relatywnie łatwo go oceniać i standaryzować. Niestety zdecydowanie trudniejsza jest ocena charakteru czy genetyki, więc na tym polu zaczęły się pojawiać problemy.

Świat dąży do indywidualizacji, chcemy się coraz bardziej wyróżniać w siedmiomiliardowym tłumie i coraz częściej dodatkowym elementem, który ma temu służyć jest właśnie rasowy pies. Między innymi dlatego poszczególne rasy obecnie muszą coraz bardziej różnić się od siebie…Poza tym w świecie owładniętym manią wyglądu pies musi być przede wszystkim ładny, prezentować się przyjemnie dla oka, a jego ciało powinny tworzyć eleganckie linie.

Drugi ważny aspekt hodowlany to korelacje genowe, których nie można uniknąć, a które następują wówczas, gdy pożądana dla rasy cecha dziedziczona jest z pakietem innych, szkodliwych – tak wygląda między innymi częste połączenie białego koloru sierści z głuchotą, charakterystyczne dla niektórych ras.

Niestety poprawianie natury według własnego widzimisię rzadko prowadzi do czegoś dobrego. Oto najbardziej jaskrawe przykłady przerasowania:

Bulterier

Dawniej (zdjęcie ok. 1915 r.): elegancki, silny i mocno umięśniony pies o proporcjonalnej budowie
Dziś: mały pies o krępym ciele osadzonym na krótkich łapkach oraz dużej głowie i silnie wysklepionej, obłej czaszce z małymi oczkami, co nadaje mu świńskiego wyglądu

Najczęstsze problemy zdrowotne i behawioralne bulterierów:

Często występują u tej rasy alergie, atopowe zapalenie skóry oraz problemy ze słuchem (zazwyczaj skorelowane z białą barwą sierści). Dysplazja stawów biodrowych zagraża im w niewielkim stopniu, jednak mogą pojawiać się problemy z rzepką i przeprostem stawów kolanowych. Częstymi wadami wrodzonymi są problemy oczami – wywijające się powieki lub dodatkowy rząd rzęs drażniących oko, możliwe jest także okresowe łzawienie i ropienie związane z zanieczyszczeniami powietrza i kurzem, szczególnie u psów miejskich. Przedstawiciele płci męskiej borykają się niekiedy z niepełnym wykształceniem jąder oraz wnętrostwem. Psy te miewają trudny, dominujący charakter, są pozbawione naturalnych barier lękowych, mogą być agresywne zwłaszcza w stosunku do innych zwierząt – z tego powodu nie są polecane dla debiutujących właścicieli.

Basset

Dawniej (zdjęcie ok. 1901 r.): duży, masywny i silny, lecz niewysoki pies gończy o dobrym węchu, wytrwały i odważny
Dziś: karykaturalna rasa o zaburzonych proporcjach i użytkowości, powolna i niezbyt ruchliwa

Najczęstsze problemy zdrowotne i behawioralne basetów:

Przede wszystkim zbyt krótkie łapy i zbyt długie ciało powodują trudności w bieganiu – zwierzęta to to zaprzeczenie dynamizmu. Nadmiar skóry na głowie i wydłużenie się uszu powoduje problemy z ich uszkodzeniami mechanicznymi, a ciężar tkanki naciąga skórę wokół oczu powodując różnego rodzaju infekcje i zapalenia. Oczywiście problemem przy ich proporcjach są stawy – kategorycznie odradza się im chodzenie po schodach ze względu na wrażliwy na uszkodzenia, długi kręgosłup. Fałdy i nadmiary skóry w okresie letnim oraz zimowym mogą powodować problemy ze względu na odparzenia, zalegającą w nich sól drogową oraz podatność na infekcje, w skrajnych przypadkach u niektórych psów starszych i otyłych mogą do tego dochodzić uszkodzenia mechaniczne związane z tarciem o podłoże. Basety mogą mieć także problemy z krzepliwością krwi, a także cierpieć na niebezpieczne skręty żołądka. Właściciele powinni pamiętać, że to psy łakome, a przy ich budowie każdy nadprogramowy kilogram to poważny problem.

Owczarek niemiecki

Dawniej (zdjęcia z 1904 oraz 1920 roku): proporcjonalny, dość duży pies pracujący o smukłej sylwetce gładkiej sierści i szpiczastych uszach, podlegający próbom pracy podczas oceny
Dziś: Dość duży pies o spadzistym grzbiecie, niskim zadzie, głębokiej klatce piersiowej oraz bardzo mocno kątowanych kończynach, dopuszczalna zarówno sierść krótka jak i długa, mniej skoczny i sprawny w porównaniu ze swoimi przodkami, a także mniej agresywny, ze względu na charakter coraz częściej trzymany jako pies rodzinny, a niezmiernie rzadko wykorzystywany jako pies pracujący.

W wypadku owczarka niemieckiego zmiana sylwetki w ciągu ostatnich stu lat jest widoczna na pierwszy rzut oka- pogorszyła ona cechy motoryczne zwierzęcia, jednak nie jest to oceniane podczas sędziów, ponieważ rasa nie podlega już obligatoryjnym próbom pracy. Warto zwrócić uwagę na coraz większy rozdźwięk pomiędzy zwierzętami hodowanymi do pracy (głównie w służbach mundurowych), a pozostałymi liniami hodowlanymi.

Najczęstsze problemy zdrowotne i behawioralne owczarków niemieckich

Jest to najpopularniejszy pies rasowy na świecie, zarejestrowanych w księgach rodowodowych osobników jest około miliona,a do tego doliczyć należy oczywiście psy nierasowe, mieszańce i zwierzęta w typie owczarka niemieckiego. Niestety popularność często równa się kłopoty zdrowotne. Najczęstszą dolegliwością owczarków niemieckich jest dysplazja stawów biodrowych, choroba ta dotyka u tej rasy czasem także innych stawów. Psom tym zdarza się tak że demineralizacja rdzenia kręgowego, co skutkuje uszkodzeniami osłony włókien nerwowych. Jak większości dużych ras owczarkowi niemieckiemu może zagrozić także skręt żołądka. Chorobą charakterystyczną tylko dla tej rasy i jej mieszańców jest łuszczka rogówki, czyli przewlekłe, powierzchniowe zapalenie tej tkanki oka, inne choroby tego narządu także przytrafiają się owczarkom niemieckim. Ze względu na dość długi tułów oraz nienaturalny kształt ciała zdarzają się u owczarków niemieckich różnego rodzaju zwyrodnienia kręgosłupa. Część psów ma alergie pokarmowe i problemy skórne, zdarzają się także osobniki z wrażliwym układem pokarmowym.

Yorkshire terrier

Dawniej (zdjęcie z 1907 roku): mały piesek o długiej i miękkiej sierści, tępiciel gryzoni w domach i przedsiębiorstwach
Dziś: miniaturowe zwierzę, często noszone w torebce przez damy, bardzo delikatne i wymagające nieustannej troski, podczas wystaw pożądany jest ekstremalnie długa szata włosowa

Problemy zdrowotne i behawioralne yorków

Yorkshire terrier to rasa, która zdobyła w ostatnich latach ogromną popularność – jednak ze względu na wysokie ceny piesków oraz dużą liczbę tych zwierząt przy okazji wyszły na jaw wady i problemy, z którymi bryka się rasa. Przede wszystkim yorki to rasa piesków bardzo delikatnych i wrażliwych – dotyczy to zarówno przewodu pokarmowego, jak i podatności na wszelakiego rodzaju alergie i nietolerancje, częste problemy skórne oraz łysienie spowodowane różnymi czynnikami. Oprócz tego to właściciel musi dbać o ich higienę i sierść – należy je kąpać 2-4 razy w miesiącu dobierając odpowiednie preparaty, ponieważ ich okrywa przypomina bardziej włosy ludzkie niż psią sierść. Oczywiście aby piesek się nie przeziębił powinien być po kąpieli wysuszony delikatnym strumieniem ciepłego powietrza. Dla ochrony długich włosów u piesków wystawowych często są one nawijane na papiloty na co dzień, a rozpuszczane tylko od święta. Pieski te bywają leniwe i ospałe, albo przeciwnie nadpobudliwe, agresywne i dominujące – zaburzenia charakteru są częste w ich wypadku i po części wynikają ze złego wychowania, jednak część z nich jest dziedziczona po przodkach. Jeśli chodzi o choroby i wady genetyczne, to u popularnych yorków pojawia się z naprawdę długa ich listą – pierwszym i najważniejszym z nich jest załamanie tchawicy, które może powodować śmierć zwierzęcia z powodu uduszenia przez niedrożność układu oddechowego. Początkowo sugerowano, że może to być efekt szarpania smyczy i dla tej rasy polecano szelki, jednak obecnie wiadomo już, że podatność przekazywana jest genetycznie. Podobnie sprawa ma się z wypadaniem rzepki, które często dotyka te pieski oraz z zespołem martwiczym główek kości udowych (choroba Perthesa). Oprócz tego yorki maja problemy z zastępowaniem zębów mlecznych rzez stałe, mieszczeniem się zębów w szczęce oraz zgryzem. Pieski miewają także problemy z oczami, m. in. podwójny rząd rzęs, zły kierunek wzrostu rzęs, syndrom suchego oka, wyłupiastość oczu, ślepota zmierzchowa oraz ślepota słoneczna, zaćma. U yorków występuje także kamica nerkowa, cukrzyca, wodogłowie, miopatia (zanik mięśni), wrodzona wada żyły wrotnej wątrobowej i padaczka

Psy ras w typie brachycefalicznym (krótkoczaszkowym)

Jest osobna kategoria ras psów, w wypadku której widać chyba najmocniej, że selektywna hodowla to błąd- są to rasy psów o maksymalnie krótkich pyskach. Oprócz uroczego i podziwianego przez ludzi wyglądu generuje to ogromną liczbę poważnych problemów zdrowotnych, które związane są bezpośrednio z taką a nie inną budową głowy. Do ras tego typu należą przede wszystkim buldogi angielskie, buldożki francuskie, boksery, mopsy, boston teriery, pekińczyki, shih tzu.

Problemy zdrowotne i behawioralne ras o zredukowanej kufie

Nienaturalny, spłaszczony z przodu i skrócony kształt czaszki powoduje szereg problemów. Najczęstsze i najpoważniejsze z nich to:

• Problemy z termoregulacją (niebezpieczeństwo przegrzania)
• Problemy z oddychaniem i odpowiednim natlenieniem organizmu, duszności
• Kłopoty dermatologiczne związane z rozwojem mikroorganizmów w fałdach skórnych
• Refluks, który może skutkować gorszym przyswajaniem treści pokarmowej oraz owrzodzeniami przełyku
• Wypadanie gałki ocznej z płytkich oczodołów
• Niewłaściwy zgryz i struktura uzębienia
• Niewydolność układu krążenia
• Problemy trawienne różnego rodzaju i pochodzenia
• Podwijanie się powiek i rzęs, podwójne orzęsienie oka
• Podatność na infekcje oczu i uszu
• Rozszczepienie podniebienia
• Głośne chrapanie, mlaskanie, bekanie, świszczący oddech i puszczanie gazów
• Nadmierne ślinienie
• Alergie skórne i pokarmowe
• Różnorodne schorzenia stawów

Część problemów zdrowotnych dotyka tylko niektórych z wyżej wymienionych ras:

• Większość suk nie jest w stanie urodzić szczeniąt siłami natury (dotyczy to zwłaszcza buldogów angielskich, buldogów francuskich ) – niezbędna jest interwencja weterynarza i cesarskie cięcie, co oznacza, że psy te wyginęłyby pozostawione same sobie, bez pomocy człowieka!
• Zwierzęta o zwartej, skróconej sylwetce nie są w stanie zadbać należycie o swoją higienę i właściciel musi im pomóc poprzez podcieranie (zwłaszcza mopsy, buldogi i buldożki)
• Apetyt w połączeniu z niewielką ruchliwością często powoduje tycie (w wypadku ras krępych)
• Nieproporcjonalna, ociężała lub baryłkowata sylwetka (zwłaszcza mopsy, buldogi i buldożki)
• Zawinięty, „świński” ogonek, który w skrajnych przypadkach może prowadzić do paraliżu (efekt defektu genetycznego u mopsów)
• Nieproporcjonalnie zwężona miednica (buldogi angielskie)
• Skłonność do chorób układu moczowego (hiperykozuria) oraz retinopatii o podłożu genetycznym (buldogi angielskie)

Mops

Dawniej (na obrazie z 1745 r.): średniej wielkości, masywny piesek do towarzystwa, o gładkiej płowej sierści oraz dużych, okrągłych i wypukłych oczach, a także charakterystycznych ciemnych uszach
Dziś: mały pies o beczkowatym tułowiu osadzonym na wątłych łapkach, charakterystyczny ciemny pyszczek i płaska czaszka o wyłupiastych oczach

Buldog angielski

Dawniej (na grafice z książki o rasach psów z 1889 r.): niewielki silny i umięśniony pies o proporcjonalnej budowie, bardzo zróżnicowany w obrębie rasy (typ cięższy zbliżony do obecnej razy oraz typ lżejszy przypominający buldoga francuskiego)
Dziś: niewielki lecz bardzo masywny pies o nieproporcjonalnie dużej i ciężkiej głowie z maksymalnie skróconą kufą, ciężkiej sylwetce z nadmiarami skóry, grubym kośćcu i prostokątnej sylwetce pozbawionej elegancji, obarczony mnóstwem problemów zdrowotnych

Buldog francuski

Dawniej (na zdjęciu z 1899 r.): smukły i umięśniony piesek o proporcjonalnej postawie oraz dużych, stojących uszach
Dziś: rasa o karykaturalnym wyglądzie związanym z małymi wymiarami i ogromnymi uszami oraz oczami, rasa zyskała masę i stała się trochę ociężała, ogromnym problemem jest przesadnie skrócona i poszerzona kufa powodująca komplikacje zdrowotne

Pekińczyk

Dawniej (na zdjęciu z 1899 r.): mały piesek do towarzystwa o nieco dłuższej sierści (zwłaszcza na uszach, kryzie, portkach i ogonie)
Dziś: mały piesek o bardzo długiej, jedwabistej szacie i maksymalnie skróconej kufie.

Przykłady innych ras, którym zaszkodziła współczesna hodowla

Oprócz rażących przykładów szkodliwości hodowli sporo jest także przykładów mniej oczywistych i jednoznacznych – na przykład wówczas gdy zwierzęta nie są wprawdzie chore, jednak ich wygląd uległ znacznemu pogorszeniu, zostały zaburzone proporcje lub wprowadzono modyfikacje, które wprawdzie polepszyły użytkowość psa, ale niekorzystnie odbiły się na innych aspektach.

Bedlington Terrier

Dawniej (na zdjęciu z 1897 r.): pies myśliwski o typowej, proporcjonalnej sylwetce i sztywnej sierści
Dziś: pies wymagający fachowego strzyżenia, o dziwnej, wygiętej i podwiniętej sylwetce oraz kształcie głowy kojarzącym się z UFO (uzyskiwany jest dzięki specyficznemu zabiegom fryzjerskim, nie jest skutkiem zmian w budowie głowy psa), jedyną poważną wagą genetyczną charakterystyczną dla tej rasy jest hepatitis, czyli nietolerancja soli miedzi i jej odkładanie w organizmie.

Bloodhound

Dawniej (na zdjęciu z 1899 r.): masywny pies myśliwski o opadających uszach i długich fafułach, ich cechą charakterystyczną jest doskonały węch
Dziś: pies myśliwski wykorzystywany do tropienia, hodowany także na potrzeby służb mundurowych ze względu na doskonały węch, zmiany dotyczą przede wszystkim okolic głowy, gdzie w ciągu ostatnich ponad 100 lat znacznie przybyło skóry pomagającej „zbierać zapach” w kierunku nosa.

Rasy, które zyskały dzięki hodowli

Na koniec jeszcze, niejako na pocieszenie kilka przykładów pozytywnych, kiedy hodowla nie spowodowała negatywnych, niepożądanych zmian, a poprawiła pierwotną rasę.

Chart afgański

Dawniej (zdjęcie z 1907 r.): ładny, smukły pies o nieco dłuższej szacie
Dziś: bardzo elegancka rasa o bardzo długiej okrywie włosowej, która wymaga starannej pielęgnacji, lecz wygląda bardzo pięknie, szczególnie gdy pies jest w ruchu

Doberman

Dawniej (zdjęcie z 1907 r.): średniej wielkości pies o gładkiej sierści, rozbudzonej agresji i dość groźnym wyglądzie (ze wzgledu na kopiowane uszy)
Dziś: piękne i budzące respekt zwierzę, rasa większa, bardziej długonoga i smuklejsza niż dawniej, również prace na charakterem przyniosły pożądane efekty – zwierzęta są bardziej stabilne emocjonalnie, mniej agresywne i pobudliwe

Dog niemiecki

Dawniej (zdjęcie z 1879 r.): duży pies o gładkiej sierści i proporcjonalnej budowie
Dziś: jedna z największych ras, psy masywne i majestatyczne o pięknej linii ciała i dużej, zwracającej uwagę głowie, niestety dążenie do ogromu odbija się na ich organizmie, ponieważ organy wewnętrzne są przeciążone.

Zdjęcia dawne pochodzą z serwisu Wikimedia Commons oraz bloga zawierającego archiwalne materiały graficzne dotyczące różnych ras. Zdjęcia współczesne pochodzą z serwisów Wikimedia Commons oraz Flickr (buldog francuski, chart afgański, bedlington terrier, bloodhound, doberman)

Chętnie dowiemy się co myślicie o przerasowaniu psów – czekamy na Wasze komentarze. Jeśli macie jakieś doświadczenia z psami o wadliwych genach także chętnie poznamy Wasze doświadczenia w tym temacie.